ԵԳ Երիտասարդական Գրասենեակ
Related Articles
Քունի Կարևորութիւնը
Մարդու օրգանիզմը իւրայատուկ կառուցուածք է, անոր ամենօրեայ գործունէութիւնը ապահովուած է փոխկապակցուած մեքանիզմներու մէկ ամբողջ համակարգի կողմէն: Իսկ որպէսզի այդ գործունէութիււնը ըլլայ անխափան, պետք է օրգանիզմի մշտական սնուցում` քուն: Այսինքն` վիճակ մը, որուն ընթացքին կը վերականգնուի էներգիայի պաշարները և օրգանիզմը կ՛ազատուի կենսագործունէութեան աւելորդ նիւթերէն:
Քունի ժամանակ օրգանիզմի կենսաապահովման բոլոր համակարգերու աշխատանքը կը դանդաղի` նիւթափոխանակութիւնը կը հասնի ակտիւութեան ամենացած աստիճանին, արեան ճնշումը կ՛իյնայ, սրտի զարկերու յաճախութիւնը կը նուազի, նեարդային համակարգի զգայունութիւնը լոյսի, ձայնի նոյնիսկ ցաւի նկատմամբ` կը թուլանայ, երբեմն կը խախտուի նաև շնչառութան բնականոն ռիթմը: Բացի այսկէ որոշ գիտնականներ կը պնդեն, որ մեր ուղեղն կ՛օգտագործէ քունի ժամանակահատուածը, աւելորդ էլեկտրականութիւնէն ազատման և յիշողութեան համակարգի մաքրման համար:
Ըստ վիճակագրութեան` նորածինը միջին հաշուով կը քնանայ օրական 20 ժամ, որ, որպէս կանոն, կը բաժանուի կերակրման ընդմիջումով բաժանուոող 3-4 մասի: Տարիքի հետ կը մեծնայ երեխայի ստամոքսը, հետևաբար` նաև կերակրման ժամանակը և քունին յատկացուող ժամանկը աստիճանաբար կը պակասի: Արդէն 1 տարեկան երեխան կը քնանայ 12 ժամ գիշերը և միայն քանի մը ժամ ցերեկը:
Հասուն մարդը կը քնանայ միջինը 8 ժամ: Սակայն հարկ է նշել, որ այդ ժամանակը խիստ անհատական է իւրաքանչիւր մարդու համար: Կարևորն այն է, որ քունէն յետոյ մարդն իրեն զգայ բաւականաչափ հանգստացած: Ընդունուած է համարել, որ տարեց մարդկանց աւելի քիչ ժամանակ հարկաւոր է քունի համար, բայց այդ միշտ չէ այդպէս: Կասկած չկայ, որ տարեց մարդկանց շատ խնդիրներ` ֆիզիքական կամ հոգեբանական, առաջ կու գան անբաւարար կամ խանգարուած քունի պատճառով: Եւ սա նման է փակ շրջանի չէ որ քնի խանգարումը ֆիզիքական և հոգեբանական խնդիրներու արդիւնք է :
Քունի չորս փուլերը
Գիտնականները յաջողած են ստանալ քունի ընթացքին ուղեղի գործունէութեան ճշգրիտ պատկերը և առանձնացուցած չորս հիմնական փուլեր:
Առաջին փուլին յատուկ են ընդհանուր թուլացումը և ուղեղի կողմէն ալֆա-ալիքների ճառագայթումը: Ընդ որում, այս ընթացքին ակնագնդերը կը կատարեն դանդաղ, շրջանաձև շարժումներ: Այս փուլին մարդը կ՛անցնի գիտակցականը ենթագիտակցականէն բաժնող սահմանը: Մկանները կը կը թուլնան, սրտի զարկերը` կը դանդաղին: Առաջին փուլին քնացողին կը թուի, թէ երազ կը տեսնէ, բայց միևնոյն ժամանակ անոր շատ հեշտ է արթնացնել, յետոյ ան կրնայ պնդել, որ դեռ քնացած չէր: Քնացածին չանհանգստացնելու պարագային ան հետզհետէ կը տեղափոխուի քունի երկրորդ փուլ:
Քունի երկրորդ փուլին ուղեղը կ՛արձակէ բետա-ալիքներ: Ակնագնդի դանդաղ շարժումները դեռևս կը շարունակուին, բայց արթնցնելու պարագային այս ժամանակահատուածին տեսած երազները մեծամասամբ կը կը մոռցուին: 20-30 վայրկեան յետոյ կը սկսի յաջորդ փուլը:
Երրորդ փուլին ուղեղի արձակած ալիքներու յաճախութիւնն անհամեմատ կը նուազի: Այս փուլի ընթացքին քնացողին արթնցնելը բաւական բարդ է, քանի որ մկանները աւելի կը թուլանան, սրտի աշխատանքը` կը դանդաղի, մարմնի ջերմաստիճանն ու արեան ճնշումը` կը նուազի:
Չորրորդ՝ փուլը կը բնութագրուի դելտա-ալիքներու արձակմամբ և կը սկսի քուն մտնելու պահէն մօտ 30 վայրկեան անց: Այս ամենախորը քունի փուլն է, որուն ընդամէնը 20 վայրկեան մնալէն յետոյ քնացածը կը վերադառնայ մակերեսային քուն: Թեև այդ պահուն ուղեղի ալիքներու նկարագիրը շատ նման է առաջին փուլին ունեցածին, բայց այստեղ շատ դժուար է քնացածին արթնցնել: Այս, այսպէս կոչուած, ԱԱՇ փուլն է (աչքերու արագ շարժում), որու ընթացքին կ՛այցելեն ամենապարզորոշ երազները: 10-20 վայրկեան տևող ԱԱՇ-էն յետոյ քնացածը նորէն կ՛անցնի վերոյիշյալ բոլոր փուլերով:
