ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԳԵՏԵՐԸ
Հայկական լեռնաշխարհի գետերը կը պատկանին չորս աւազաններու՝ Պարսից Ծովի, Կասպից Ծովի, Սեւ Ծովի եւ ներքին ջրային աւազաններուն:
Պարսից Ծոցի աւազանին կը պատկանին Եփրատն ու Տիգրիսը:
ԵՓՐԱՏԸ կը կազմաւորուի երկու գետերու՝ Արեւելեան Եփրատի՝ Արածանիի եւ Արեւմտեան Եփրատի միախառնումէն:
Արածանի գլխաւոր վտակներէն են՝ Բագրեւանդը, Խնուսը, Բիւրակնը: Ջուրերը կ՛օգտագործուին ոռոգման նպատակներով:
Արեւմտեան Եփրատը, որուն յաճախ Եփրատ կ՛անուանեն, սկիզբ կ՛առնէ Ծաղկաւէտ լեռնազանգուածէն եւ Կարին (Էրզրում) քաղաքի մօտ կը դառնայ դանդաղահոս:
Հայկական լեռնաշխարհի սահմաններէն դուրս, Եփրատը կը միայնայ Տիգրիսին եւ միասին կը կազմեն Շաթ Էլ Արաբ գետը եւ կը թափին Պարսից Ծով:
Աւանդութեան համաձայն Եփրատը դրախտի չորս գետերէն մէկն է:
Հազարամեակներ շարունակ ան որպէս ոռոգման աղբիւր բարիք բերած է Հայաստանին, Ասորեստանին, Բաբելոնին, իսկ ներկայիս Թուրքիոյ, Սուրիոյ եւ Իրաքին:
ՏԻԳՐԻՍԸ կը սկսի Հայկական Տաւրոսի եւ Կորդուաց լեռներու համակարգէն: Ան կը ձեւաւորուի Արեւմտեան Տիգրիսի եւ Արեւելեան Տիգրիսի վտակներու միախառնումէն:
ԱՐԱՔՍ( Երասխ) գետը կը սկսի Բիւրակնի լեռնազանգուածի աղբիւրներէն:
Արաքսի գլխաւոր վտակներն են ձախէն՝ Ախուրեանը, Հրազդանը, Հագարուն, իսկ աջէն՝ Մակուն, Կարմիրը ( կոտուր) Սեւջուրը ( Կարասուն):
Արաքսը կը կոչուի նաեւ Արազ կամ Երասխ:
Արաքսը յայտնի է, որպէս «կամուրջներ չհանդուրժող գետ»:
Ըստ Աստուածաշունչի Արաքսը դրախտի չորս գետերէն մէկն է՝ Գիհոն:
Ան կը համարուի Հայոց Մայր գետը: Արաքսը գովերգած են որպէս Հայաստանի եւ Հայ ժողովուրդի ուժի , ըմբոստութեան ու ազատութեան խորհրդանիշ:
ԿՈՒՐ գետը սկիզբ կ՛առնէ Մեծրաց լեռնաշղթայի հիւսիս-արեւմտեան լանջերէն: Հայկական լեռնաշխարհի սահմաններուն մէջ Կուրը լեռնային գետ է, որ կը հոսի խոր կիրճերով: Իսկ լեռնաշխարհի սահմաններէն դուրս՝ հարթավայրային է:
Սեւ Ծովի աւազանին պատկանող գետերէն հայկական լեռնաշխարհին յայտնի է ՃՈՐՈԽ գետը: