ԵԳ Երիտասարդական Գրասենեակ
Related Articles
ՈՉՆՉԱՊԱՇՏՈՒԹԻՒՆ
Nihilism
Ոչնչապաշտութիւնը այն համոզումն է, որ բոլոր արժէքները անհիմն են եւ թէ ոչինչ կարելի է գիտնալ կամ հաղորդակցութեան առարկայ դարձնել: Ան յաճախ կը զուգորդուի ծայրայեղ յոռետեսութեան եւ արմատական կասկածապաշտութեան հետ, որ ընդհանրապէս գոյութիւնը կը դատապարտէ: Իսկական ոչնչապաշտ մը ոչինչի կը հաւատայ, հաւատամքներ չունի եւ ոչ մէկ նպատակ կը հետապնդէ, բացի քանդելու զօրաւոր ցանկութիւն մը: Մինչ կարգ մը փիլիսոփաներ իրենք զիրենք ոչնչապաշտներ կը յայտարարեն՝ իսկական ոչնչապաշտութիւնը շատ յաճախ կը կապուի Ֆրետրիք Նիչէի անուան հետ, որ քննարկեց անոր հիւծիչ ազդեցութիւնները, որոնք հետզհետէ կը քանդեն բարոյական, կրօնական եւ բնազանցական ամէն համոզում եւ կը փութացնեն խորացնել մեծագոյն տագնապը մարդկութեան պատմութեան մէջ: 20րդ դարուն, ոչնչապաշտական թեմաները՝ համատարած ձախորդութիւն, արժանիքներու արժեզրկում եւ տիեզերական աննպատակութիւն զբաղեցուց արուեստագէտներ, ընկերային քննադատներ եւ փիլիսոփաներ:
«Nihilism» (Ոչնչապաշտութիւն) բառը կու գայ լատիներէն «nihil» բառէն, որ կը նշանակէ «ոչինչ, ոչ մէկ բան», այն՝ որ գոյութիւն չունի: (1860-1917) թուականներուն Ռուսիոյ մէջ ծնունդ առած յեղափոխական շարժում մըն է, որ մերժեց պետութեան, եկեղեցւոյ եւ ընտանիքի գերիշխանութիւնը:
Շարժումը պաշտպանեց ընկերային կարգավիճակ մը հիմնուած բանականութեան եւ նիւթապաշտութեան վրայ որպէս գիտութեան առաջնորդող միակ աղբիւրներ եւ անհատի անկախութիւնը ունենալով բարձրագոյն իտէալ: Մերժելով մարդու հոգեկան բնոյթը եւ հիմնուելով միայն նիւթականին վրայ, ոչնչապաշտները դրժեցին Աստուած եւ կրօնական գերիշխանութիւնը համարելով զանոնք մարդկային ազատութեան խոչընդոտներ: Շարժումը ժամանակի ընթացքին վատթարացաւ վերածուելով կործանումի, քանդումի եւ քաոսի գաղափարախօսութեան, իսկ 1870 ականներու վերջաւորութեան, ոչնչապաշտը ան էր, որ կապուած էր գաղտնի քաղաքական խմբակներու, որոնք կը ջատագովէին ահաբեկչութիւնը եւ մարդասպանութիւնը: Իրականութեան մէջ, ոչնչապաշտութիւնը կը հասկցուի շատ մը տարբեր ձեւերով. Քաղաքական Ոչնչապաշտութիւնը կապուած է այն համոզումին հետ, թէ գոյութիւն ունեցող ներկայ քաղաքական, ընկերային եւ կրօնական բոլոր կարգերու աւերումը անհրաժեշտ է ապագայ որեւէ յառաջդիմութեան համար: Բարոյագիտական Ոչնչապաշտութիւնը կը մերժէ բարոյական կատարեալ արժէքներու գոյութիւնը, փոխարէնը՝ լաւ ու վատի հասկացողութիւնը աղօտ է եւ ասոնց կապուած ամէն ինչ՝ ոչինչ, բացի ընկերային եւ վրդովեցուցիչ ճնշումներ ըլլալէ: Գոյապաշտական Ոչնչապաշտութիւնը այն միտքն է, թէ կեանքը ոչ մէկ իրական իմաստ կամ արժէք ունի եւ անկասկած այս համոզումն ալ ներկայիս գործածուած եւ ընկալուած ամէնէն ընդհանրացած իմաստն է: Ըստ Սթըրնըրի անհատի մը ազատութեան ձեռքբերումը միակ օրէնքն է, իսկ պետութիւնը, որ անպայմանօրէն մարդկային ազատութիւնը կը խոչընդոտէ, պէտք է քանդուի: Տակաւին, պետութեան ճնշումէն անդին, կան նաեւ այլ մարդոց պարտադրած արգելքները, որովհետեւ անոնց գոյութիւնն իսկ անհատի ազատութեան արգելք է: Այսպէս, Սթըրնըր կը քննարկէ թէ գոյութիւնը անվերջ «պատերազմ է՝ մէկը բոլորին դէմ»:
Ֆրէտրիք Նիչէն եւ Ոչնչապաշտութիւնը
Բոլոր փիլիսոփաներուն մէջ, Ֆրէտրիք Նիչէի անունը ամէնէն յաճախ առնչուած է ոչնչապաշտութեան հետ: Ըստ Նիչէի, աշխարհի վրայ առարկայական կարգ կամ կառոյց գոյութիւն չունի, բացի այն բոլորին, որ մենք սկիզբ կու տանք: Ոչնչապաշտները յայտնագործեցին այն գիւտը, թէ բոլոր արժէքները անհիմն են եւ մարդկային բանականութիւնը անկարող է առանձին գործելու: Նիչէ կը գրէ. «Ամէն համոզում, ամէն, այսպէս կոչուած, «ճիշդ-բան» անպայմանօրէն սխալ է, որովհետեւ պարզապէս իրական աշխարհ գոյութիւն չունի»: Իրեն համար, ոչնչապաշտութիւնը արմատական ժխտում կ՛ենթադրէ պարտադրուած բոլոր արժէքներուն: 1927ին Մարթին Հայտէկըր նկատեց, որ ոչնչապաշտութիւը ներկայացուած տարբեր եւ թաքուն ձեւերով, «մարդու բնական վիճակն է»:
Ուրիշ փիլիսոփայ մը՝ Հէլմըթ Թայլիք գրեց. «Ոչնչապաշտութիւնը բառացիօրէն յայտարարելիք միայն մէկ իրականութիւն ունի, թէ որպէս եզրակացութիւն, Ոչնչութիւնը կը տիրէ ամէնուր եւ աշխարհը անիմաստ է»:
Գոյապաշտական Ոչնչապաշտութիւն
Գոյապաշտական ոչնչապաշտութիւնը սկիզբ կ՛առնէ այն գաղափարէն, թէ աշխարհը անիմաստ է եւ աննպատակ: Այս պայմաններուն ներքեւ, գոյութիւնը ինքնին (շարժում, չարչարանք եւ զգացում) ի վերջոյ անիմաստ է եւ ունայն: Էլըն Փրէթ ցոյց տուաւ, թէ գոյապաշտական ոչնչապաշտութիւնը, այս կամ այն ձեւով, Արեւմտեան մտաւորական աւանդութիւն մը եղած է սկիզբէն ի վեր: Փիլիսոփաները քննարկեցին, թէ որովհետեւ թշուառութիւնները մեծապէս կը գերակշռեն հաճոյքները, ուրախութիւնը անկարելի է՝ հետեւաբար անոնք ջատագովեցին անձնասպանութիւնը:
20րդ դարուն անաստուածական գոյապաշտական շարժումը, որ հռչակաւոր էր Ֆրանսայի մէջ 1940-50ական թուականներուն, պատասխանատու էր գոյապաշտական ոչնչապաշտութեան գաղափարին, իր ընդհանուր իմաստին մէջ: Երբ կը լքենք պատրանքները, կեանքը կը ներկայանայ որպէս ոչինչ, եւ ըստ գոյապաշտներուն՝ ոչնչութիւնը ոչ միայն կատարեալ ազատութեան աղբիւր է, այլեւ՝ գոյութենական վախի եւ զգացական խոր ցաւի: Ոչնչութիւնը իւրաքանչիւր անհատականութիւն կը նկատէ առանձնացած էութիւն մը, նետուած օտար եւ անպատասխանատու տիեզերքի մը մէջ, յաւիտեան զրկուած այն միտքէն, թէ ինչու տակաւին կը պահանջուի մեզմէ (կեանքի) իմաստ հնարել:
Եզրակացութիւն
Դարէ մը աւելի անցած է այն օրէն, երբ Նիչէ հետախուզեց ոչնչապաշտութիւնը եւ անոր առնչութիւնները քաղաքակրթութեան հետ: Ինչպէս ինք գուշակած էր, ոչնչապաշտութեան ազդեցութիւնը մշակոյթի եւ 20րդ դարու արժէքներուն վրայ թափանցիկ է, անոր քօղազերծող կեցուածքը տխուր տրամադրութիւն մը կ՛առթէ եւ բաւական քանակով մտահոգութիւն, ջղայնութիւն եւ սարսափ: Հետաքրքրականօրէն, Նիչէ անձնապէս, արմատական կասկածապաշտ մը, որ ինքզինք խորապէս զբաղեցուցած էր լեզուի, գիտութեան եւ իրականութեան բնագաւառներով, գուշակեց յետարդիականութեան շատ մը թեմաներ:
Օգտակար է նշել, թէ ան հաւատաց, որ ի վերջոյ կրնանք դուրս գալ ոչնչապաշտութենէն: Եթէ վերապրեցնենք աշխարհի բոլոր մեկնաբանութիւններու քանդումի գործողութիւնը՝ այն ժամանակ թերեւս կը յայտնաբերենք ճշմարիտ ճանապարհը մարդկութեան համար:
Nihilism
–Nihilism is the belief that all values are baseless and that nothing can be known or communicated. It is often associated with extreme pessimism and a radical skepticism that condemns existence. A true nihilist would believe in nothing, have no loyalties, and no purpose other than, perhaps, an impulse to destroy. While few philosophers would claim to be nihilists, nihilism is most often associated with Friedrich Nietzsche who argued that its corrosive effects would eventually destroy all moral, religious, and metaphysical convictions and precipitate the greatest crisis in human history. In the 20th century, nihilistic themes–epistemological failure, value destruction, and cosmic purposelessness–have preoccupied artists, social critics, and philosophers. By the end of the century, existential despair as a response to nihilism gave way to an attitude of indifference, often associated with antifoundationalism.
Origins
“Nihilism” comes from the Latin nihil, or nothing, which means not anything, that which does not exist. It appears in the verb “annihilate,” meaning to bring to nothing, to destroy completely.
In Russia, revolutionary movement (C.1860-1917) that rejected the authority of the state, church, and family. The movement advocated a social arrangement based on rationalism and materialism as the sole source of knowledge and individual freedom as the highest goal. By rejecting man’s spiritual essence in favor of a solely materialistic one, nihilists denounced God and religious authority as antithetical to freedom. The movement eventually deteriorated into an ethos of subversion, destruction, and anarchy, and by the late 1870s, a nihilist was anyone associated with clandestine political groups advocating terrorism and assassination.
Because they denied the possibility of certainty, Skeptics could denounce traditional truths as unjustifiable opinions. When Demosthenes (c.371-322 BC), for example, observes that “What he wished to believe, that is what each man believes” (Olynthiac), he posits the relational nature of knowledge. Extreme skepticism, then, is linked to epistemological nihilism which denies the possibility of knowledge and truth; this form of nihilism is currently identified with postmodern antifoundationalism. Nihilism, in fact, can be understood in several different ways. Political Nihilism, as noted, is associated with the belief that the destruction of all existing political, social, and religious order is a prerequisite for any future improvement. Ethical nihilism or moral nihilism rejects the possibility of absolute moral or ethical values. Instead, good and evil are nebulous, and values addressing such are the product of nothing more than social and emotive pressures. Existential nihilism is the notion that life has no intrinsic meaning or value, and it is, no doubt, the most commonly used and understood sense of the word today.
For Stirner, achieving individual freedom is the only law; and the state, which necessarily imperils freedom, must be destroyed. Even beyond the oppression of the state, though, are the constraints imposed by others because their very existence is an obstacle compromising individual freedom. Thus Stirner argues that existence is an endless “war of each against all” .
Friedrich Nietzsche and Nihilism
Among philosophers, Friedrich Nietzsche is most often associated with nihilism. For Nietzsche, there is no objective order or structure in the world except what we give it. Penetrating the faջades buttressing convictions, the nihilist discovers that all values are baseless and that reason is impotent. “Every belief, every considering something-true,” Nietzsche writes, “is necessarily false because there is simply no true world” . For him, nihilism requires a radical repudiation of all imposed values and meaning: “Nihilism is . . . not only the belief that everything deserves to perish; but one actually puts one’s shoulder to the plough; one destroys” (Will to Power).
The caustic strength of nihilism is absolute, Nietzsche argues, and under its withering scrutiny “the highest values devalue themselves. The aim is lacking, and ‘Why’ finds no answer” (Will to Power). Inevitably, nihilism will expose all cherished beliefs and sacrosanct truths as symptoms of a defective Western mythos. This collapse of meaning, relevance, and purpose will be the most destructive force in history, constituting a total assault on reality and nothing less than the greatest crisis of humanity.
Faustian nihilist “shatters the ideals”; the Apollinian nihilist “watches them crumble before his eyes”; and the Indian nihilist “withdraws from their presence into himself.” Withdrawal, for instance, often identified with the negation of reality and resignation advocated by Eastern religions, is in the West associated with various versions of epicureanism and stoicism.
In 1927, Martin Heidegger, observed that nihilism in various and hidden forms was already “the normal state of man” (The Question of Being). Other philosopher Helmut Thielicke wrote that “Nihilism literally has only one truth to declare, namely, that ultimately Nothingness prevails and the world is meaningless” .
Existential Nihilism
Existential nihilism begins with the notion that the world is without meaning or purpose. Given this circumstance, existence itself–all action, suffering, and feeling–is ultimately senseless and empty.
Alan Pratt demonstrates that existential nihilism, in one form or another, has been a part of the Western intellectual tradition from the beginning. The Skeptic Empedocles’ observation that “the life of mortals is so mean a thing as to be virtually un-life,” for instance, embodies the same kind of extreme pessimism associated with existential nihilism. Because miseries vastly outnumber pleasures, happiness is impossible, the philosopher argues, and subsequently advocates suicide.
In the twentieth century, it’s the atheistic existentialist movement, popularized in France in the 1940s and 50s, that is responsible for the currency of existential nihilism in the popular consciousness. Jean-Paul Sartre’s (1905-1980) defining preposition for the movement, “existence precedes essence,” rules out any ground or foundation for establishing an essential self or a human nature. When we abandon illusions, life is revealed as nothing; and for the existentialists, nothingness is the source of not only absolute freedom but also existential horror and emotional anguish. Nothingness reveals each individual as an isolated being “thrown” into an alien and unresponsive universe, barred forever from knowing why yet required to invent meaning. It’s a situation that’s nothing short of absurd.
Conclusion
It has been over a century now since Nietzsche explored nihilism and its implications for civilization. As he predicted, nihilism’s impact on the culture and values of the 20th century has been pervasive, its apocalyptic tenor spawning a mood of gloom and a good deal of anxiety, anger, and terror. Interestingly, Nietzsche himself, a radical skeptic preoccupied with language, knowledge, and truth, anticipated many of the themes of postmodernity. It’s helpful to note, then, that he believed we could–at a terrible price–eventually work through nihilism. If we survived the process of destroying all interpretations of the world, we could then perhaps discover the correct course for humankind:
I praise, I do not reproach, [nihilism’s] arrival. I believe it is one of the greatest crises, a moment of the deepest self-reflection of humanity. Whether man recovers from it, whether he becomes master of this crisis, is a question of his strength. It is possible. . . .
