ԵԳ Երիտասարդական Գրասենեակ
1988 թ. Փետրուարին հայ ժողովուրդը անգամ մը եւս ոտքի ելաւ յանուն պատմական արդարութեան, արժանավայել ներկայի եւ փայլուն ապագայի: Սկզբնական շրջանին շարժումը ունէր խաղաղ եւ աղերսական բնոյթ. հայերը կոչերով, նամակ ուղերցներով, խորհրդարանական կառավարական որոշումներով եւ բազմաթիւ փաստաթուղթերով աշխարհին կը դիմեն վերանայելու գործուած պատմական սխալին եւ վերականգնելու պատմական արդարութիւնը: Այսպէս 20 Փետրուարին …
Read More »Վարդան Շահպազ (Մինաս Տօնիկեան)
Մինաս Տօնիկեան, ծնած է Սեբաստիոյ, Տիվրիկ շրջանի Օտուռ գիւղը, 1864ին: Եղած է համեստ ընտանիքի մը զաւակը: Յաճախած է տեղւոյն վարժարանը, հազիւ քանի մը տարի ապա կը ձգէ դպրոցը ու կը զբաղի խաշնարածութեամբ, իր ազատ ժամերը տրամադրած է ատաղձագործութեան: Հազիւ Երիտասարդ՝ ամուսնացած էր հայկական տոհմիկ սովորութեան …
Read More »1917-1920 ԻՐԱԴԱՐՁՈՒԹԻՒՆՆԵՐԸ
1917ի Փետրուարին Ռուսաստանի մէջ յեղափոխութիւն պայթեցաւ: Սկզբնական շրջանին յեղափոխութիւնը ունէր ազատական եւ ընկերվարական մղումներ: Յեղափոխութեան լոյսին տակ Սան Փեթերսպուրկի մէջ կազմուեցաւ ժամանակաւոր կառավարութիւն Կիրենսքիի գլխաւորութեամբ: Ժամանակաւոր կառավարութիւնը Ռուսիան պատերազմի մէջ դաշնակիցներու կողքին պահեց: Կառավարութիւնը կը միտէր ռուսական կայսրութիւնը օժտել ժողովրդավարական կարգերով: Յեղափոխութիւնը կայսրութեան ոչ ռուս ժողովուրդներուն խոստացաւ ինքնավարութիւն տալ, նոյնիսկ …
Read More »ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹԻՒՆ ԲԱՌԻ ՍԱՀՄԱՆՈՒՄԸ
Երբ կը գործադրուէր հայոց ցեղասպանութիւնը՝ ցեղասպանութիւն յղացքը դեր գոյութիւն չունէր: Այս բառը առաջին անգամ գործադրուեցաւ հրեայ ծագումով լեհ, ընկերային գիտութիւններու մասնագէտ եւ իրաւաբան ՌաՖայէլ Լեմկինի կողմէ 1944ին, իր հրատակարած մէկ ուսումնասիրութեան մէջ: Բառի կազմութիւնը Genocide բարդ բառ մըն է կազմուած Genos յունական բառէն, որ կը նշանակէ ցեղ կամ ազգ եւ …
Read More »ՀԱՄԱԹՈՒՐԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ ԵՒ ՀԱՄԱԹՐՔՈՒԹԻՒՆ
Ա.համաշխարհային պատերազմի նախօրէին երկու մեծ նպատակներ կը տիրապետէր թրքական քաղաքականութեան վրայ.- Համաթրքութիւն, որ կը նշանակէ ձուլել ոչ թուրք բնակչութիւնը թրքութեան մէջ: Համաթուրականութիւն, որ կը նշանակէ թուրանական բոլոր ժողովուրդներու միացում «Մեծ Թուրքիոյ» մէջ, ԲոսՖորէն Կեդրոնական Ասիա: Բանաստեղծ՝ Ձիա կէօք Ալփ եւ տեսաբան՝ Թէքին Ալփ ջատագովները կ’ըլլան այս գաղափարներուն, որ մեծ տեղ …
Read More »ԵՐԻՏԱՍԱՐԴ ԹՈՒՐՔԵՐՈՒ ՅԵՂԱՇՐՋՈՒՄԸ ԵՒ ՀԱՅ ԺՈՂՈՎՈՒՐԴԸ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ Ա.ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ ՆԱԽՕՐԵԱԿԻՆ
Ապտուլ Համիտ Բ.ը ոչ միայն ոչ թուրքերու, այլ թուրքերու կողմէ սկսած էր մերժելի դառնալ: Փարիզի մէջ հաստատուած Ահմէտ Ռիզաի շուրջ կը հաւաքուէին այլախոհ տարրեր, «Երիտասարդ Թուրքերու շարժում» անունով: Երբ Սապահէտտին իշխանը կը կազմէ «Ազատական» կուսակցութիւնը, Երիտ Թուրքերը կը ստեղծեն «Միութիւն եւ Յառաջդիմութիւն» կուսակցութիւնը, կեդրոն ունենալով՝ Սելանիկը: Այս շարժումը հետզհետէ հետեւորդներ …
Read More »ՁԱՐԱԿԱՆ ՌՈՒՍԻՈՅ ՆՈՐ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆԸ ԵՒ ՀԱՅ¬ԹԱԹԱՐԱԿԱՆ ԿՌԻՒՆԵՐԸ
Համիտեան ջարդերու դժնդակ վէճերը չէին բաւեր կարծես, երբ Անդրկովկասին մէջ հայութեան համար յառաջացաւ նոր իրավիճակ, որ կարելի է սահմանել որպէս ձարական ռեժիմի կողմէ կիրարկուած «ոստիականական դիւանակալութիւն»: Ալեքսանդր Գ.ձարին կողմէ ի գործ դրուած այս դիւանակալութիւնը կը հետապնդէր ոչ ռուս տարրեը լուծել ռուսական ցեղին կամ ազգին մէջ: Այս ռեժիմը կը բնորոշուէր կեդրոնաձիգ …
Read More »ՀԱՄԻՏԵԱՆ ՋԱՐԴԵՐԸ 1864-1896
Դէպքերը սկսան 1894ի Օգոստոսին, Սասունի մէջ, ուր Սասունի մէջ ծագած ապստամբութիւն մը զսպելու պատրուակով՝ Համիտեան գունդերը կանոնաւոր բանակին հետ մտան Սասուն եւ սպաննեցին 3500 հայ: Վանի անգլիացի հիւպատոսի տեղեկագիրը ցոյց կու տայ թրքական իշխանութիւններուն կողմէ դէպքերու դասաւորուած եւ ծրագրուած ըլլալը: Անգլիացի, ռուս եւ Ֆրանսացի դեսպաններու միջամտութիւնները սուլթանին մօտ ապարդիւն եղան: …
Read More »ՕՍՄԱՆԵԱՆ ԿԱՅՍՐՈՒԹԵԱՆ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆԸ 1878ԷՆ ԵՏՔ
Մինչեւ Պերլինի ժողովը հայութեան վատ վիճակը օսմանեան կայսրութեան ներքոյ արդիւնք էր կայսրութեան ընդհանուր վիճակին: 1878էն ետք Թուրքիա վախնալով, որ հայկական հարցը կրնայ պատուհաս ըլլալ կայսրութեան համար եւ առիթ՝ արտաքին միջամտութիւններու (օրինակ ունենալով յոյներու եւ Պուլկարիոյ անկախութեան երեւոյթները), իր տարածքին մէջ ապրող հայութեան նկատմամբ որդեգրեց նոր քաղաքականութիւն: Այս նոր քաղաքականութիւնը կը …
Read More »ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԱՐՑԸ 1878-1894
Տեսանք թէ ինչպէս Պերլինի Վեհաժողովին Անգլիան կրցաւ պարտադրել Ռուսաստանին՝ թրքահայաստանին պարպումը՝ նախքան բարենորոգումները իրականացնելը: Անգլիան այնուամենայնիւ փորձ մը կատարեց հայութեան պայմաններու բարելաւման համար՝ Ռուսիոյ ձեռքէն առնելու այն պատրուակը, որուն համար Ռուսիան նոր միջամտութիւններ կրնար կատարել: Վերոյիշեալ բարեկարգումները ասպարէզ նետեց՝ Անգլիոյ արտ.գործ նախարար՝ Լորտ Սալսպըրի Տիզրայէլտ: Այդ բարեփոխումները կարելի է ամփոփել …
Read More »