ԱՆՁԻ ՁԵՒԱՒՈՐՄԱՆ ԳՈՐԾՕՆՆԵՐԸ
Անձի ձեւաւորման երեք գործօններն են.
1-ԺԱՌԱՆԳԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ
2-ՄԻՋԱՎԱՅՐ
3-ԴԱՍՏԻԱՐԱԿՈՒԹԻՒՆ
1-ԺԱՌԱՆԳԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ
Ժառանգականութիւնը այն երեւոյթն է երբ կենետիկ գօթի միջոցով ժառանգաբար մարդուն կը փոխանցուին իր նախնիներու տուեալները: Փոխանցուած այդ տուեալները կը բաժնուին երկու խումբի.
ա.-Համամարդկային տուեալներ
բ.-Անհատական տուեալներ Համամարդկային կը կոչուին այն տուեալները, որոնք բնորոշ են համայն մարդկութեան, անկախ՝ սեռէն, ազգային պատկանելութենէն, մաշկի գոյնէն, ընկերային վիճակէն, դաւանանքէն, եւայլն: Համամարդկային տուելաներն են.-
1-Մարդու ուղաձիգ կեցուածքը
2-Մտածելու ունակութիւնը
3-Խօսելու կարողութիւնը Անհատական տուելաները այն տուեալներն են, որոնք մարդուն կը փոխանցուին իր նախնիներուն կողմէն եւ բնորոշ են միայն իրեն: Անհատական տուեալները ունին անհատական իւրայատուկ առանձնայատկութիւն, որոնք երբեք նման չեն իրարու այլ բնորոշ են միայն մէկ մարդու: Ասոնք կը ստեղծեն մարդոց բազմազանութիւնը, որ ինքնին հետաքրքրիր կը դարձնէ մարդկային կեանքը: Ժառանգաբար կը փոխանցուին հետեւեալ յատկութիւնները.-
Ա.-Ֆիզիքական
1-Մարդու արտաքին ֆիզիքական տուեալները
2-Մարդու մարմնի կազմուածքը:
3-Հասակը:
4-Աչքերու ձեւը:
5-Գոյնը:
6-Մազերու որակն ու գոյնը:
7-Դէմքի շարժումները:
8-Քալուածքը:
9-Կեցուածքը:
10-նստելաձեւը:
Բ.-Հիւանդութիւններ
1-Ուռուցքային
2-Արեան
3-Սիրտ-անոթային համակարգի հիւանդութիւն:
4-Շաքարախտ
5-Երիկամային հիւանդութիւններ
6-Հայկական հիւանդութիւն:
7-Ուղեղի բորբոքային հիւանդութիւն:
8-Ընկրկում Ժառանգաբար փոխանցուած հիւանդութիւնները չեն բուժուիր, բժշկական ներգործութիւնը կրնայ մեղմացնել կամ կասեցնել ընթացքը բայց վերացնել՝ երբեք:
Գ.–Ֆիզիքական եւ մտաւոր արատներ
Դ.–Արուեստի, գրականութեան, գիտութեան կամ նմանօրինակ իւրայատկութիւններու տուելաներ:
Ե.–Խառնուածքի տիպեր:
Զ.-Ժառանգաբար կը փոխանցուին նաեւ՝ աշխատասիրութիւնը, նպատակասլացութիւնը, յամառութիւնը, կամքը, առատաձեռնութիւնը, մարդամօտութիւնը, եւայլն:
2-ՄԻՋԱՎԱՅՐ
Միջավայրի ազդեցութիւնն ու դերը հսկայական է մարդու զարգացման գործին մէջ: Միջավայր ըսելով կը հասկնանք այն մարդիկը, առարկաներն ու երեւոյթները, որոնք կը շրջապատեն մեզ. Միջավայրի օղակներն են.
1-Ընտանիք:
2-Կրթօճախ:
3-Աշխատանքային միջավայր:
4-Հասարակական, քաղաքական կազմակերպական կուսակցութիւններ:
5-Մշակութային, գիտական, արուեստի եւ մարզական միութիւններ:
6-Բարեսիրական, կրթական, հայրենասիրական, երիտասարդական միութիւններ, կազմակերպութիւններ:
7-Հոգեւոր ընկերակցութիւններ, եկեղեցական միութիւններ:
3-ԴԱՍՏԻԱՐԱԿՈՒԹԻՒՆ
Անձի ձեւաւորման հիմքին մէջ գտնուող երրորդ գլխաւոր գործօնը դաստիարակութիւնն է: Ան ունի նպատակասլաց եւ ուղղակի ներգործութիւն անձի ձեւաւորման գործընթացին վրայ: Դաստիարակութիւնը բարենպաստ պայմաններ ու բերրի հող կը ստեղծէ ժառանգական տուեալներու զարգացման համար, այսինքն՝ դաստիարակութիւնը նախ եւ առաջ վեր կը հանէ ժառանգական տուեալները եւ ուղղութիւն կու տայ անոր զարգացման:
Դաստիարակութեան գործընթացին չափազանց կարեւոր է, դաստիարակողին անձը, անոր անհատականութիւնը: Անհրաժեշտ է, որ դաստիարակողը վայելէ դաստիարակուողի սէրը, հաւատը, յարգանքն ու վստահութիւնը: Կարեւոր է նաեւ դաստիարակողի անձնական օրինակը, անոր խօսքի եւ գործի միասնութիւնը: